تله های فکری قسمت دوم
در بخش اول مقاله درباره ی سوگیری های شناختی که باعث تصمیم گیری های ضعیف می شدند، صحبت کردیم. در ادامه ی مقاله به مثال هایی از اثر سوگیری های شناختی در تصمیم گیری و روش های مدیریت آن می پردازیم.
مدیریت سوگیری های شناختی به موارد زیر کمک می کند.
- افزایش کیفیت تصمیمات
- تفکر موثر
- کاهش اشتباهات تصمیم گیری
- درک تکنیک های برخی از بیزینس ها برای فروش بیشتر به شما و در دام نیفتادن.
مثال هایی از نقش سوگیری های شناختی در تصمیم گیری
1-دسترسی
ما بر اساس اینکه چقدر راحت می توانیم اتفاق مشابهی را به خاطر بیاوریم، احتمال وقوع یک اتفاق را بیش از حد تخمین می زنیم.
به عنوان مثال، هنگامی که یک جنایت خشونت آمیز در یک محله رخ می دهد، ساکنین آن محله، تخمین بیشتری از فراوانی خشونت در محله را نسبت به آمار واقعی گزارش شده، ارائه می دهند. دلیل برآورد بیش از حد آنها این است که خاطره جنایت خشونت آمیز را به راحتی به یاد می آورند، که این راحتی، باعث میشود، احتمال وقوع را بیشتر از آنچه واقعا هست، تصور کنند.
2-تنظیم و لنگر انداختن
تصمیمات ما تحت تأثیر اولین اطلاعاتیست که به دست می آوریم.
به عنوان مثال، فرض کنید که من پیشنهاد فروش یک سهام به قیمت 20 میلیون را به شما می دهم. بعد از مذاکره و چانه زدن شما با 15 میلیون آن را از من می خرید، ممکن است فکر کنید که معامله خوبی کرده اید زیرا سهام را کمتر از قیمت پیشنهادی خریده اید. در حالی که ارزیابی شما از رقم 15 میلیون به شدت، تحت تأثیر قیمت اولیه ای که شنیده اید (20 میلیون) قرار گرفته است!!
چهار راه برای مدیریت سوگیری های شناختی
در ادامه چهار روش برای مدیریت سوگیری های شناختی ارائه شده است.
1. بازتاب دهی به تصمیمات گذشته:
تصمیمات اشتباه خود را در گذشته به یاد آورید. سپس در مورد یکی از آن تصمیمات به خود بازتاب دهید تا یاد بگیرید، چگونه بر تعصبات فکری (سوگیری های شناختی) خود غلبه کنید.
گپ و گفت کوچینگی:
برای بازتاب دهی، سوالات زیر را از خود بپرسید:
- از کدامیک از تصمیماتم بیشتر پشیمان هستم؟
- تصمیمی که گرفتم چه بود و چه فاکتور هایی را هنگام تصمیم گیری در نظر گرفتم؟
- آیا تمام اطلاعات لازم برای تصمیم گیری آگاهانه را داشتم یا شکاف هایی در دانش من درباره ی آن موضوع وجود داشت؟
- در هنگام جمع آوی اطلاعات، چقدر گزینشی و بر حسب تمایلات خودم عمل کردم؟ ( مثلا به جای توجه به تمام واقعیت ها، بیشتر به منابع اطلاعاتی که دوست داشم یا نظراتی که دوست داشتم بشنوم، تکیه کردم؟ سوگیری تایید- سوگیری توجه )
- هنگام تصمیم گیری تحت تأثیر چه احساساتی بودم؟
- چه سوگیری های شناختی در تصمیم گیری من اثر گذاشت؟
- چقدر روش ها و دیدگاه‌های جایگزین را هنگام انتخاب، در نظر گرفتم؟
- چقدر فعالانه به دنبال دیدگاه‌های مخالف نظر و باور خودم گشتم؟
- احتمال رخ دادن چه نتایجی را بیش از حد overestimate ارزیابی کردم؟
- چرا؟
- احتمال رخ دادن چه نتایجی را دست کم underestimate گرفتم؟
- چرا؟
- آیا من بر اساس سود کوتاه مدت (رضایت فوری) و بدون در نظر گرفتن پیامدهای بلند مدت تصمیم گرفتم؟
- چقدر برای تصمیم گیری عجله کردم؟ ( زمان کافی برای تأمل و بررسی همه ی گزینه ها صرف نکرم).
- چرا؟
- آیا من نفع شخصی یا سهم شخصی در این تصمیم داشتم، و چقدر این نفع شخصی بر قضاوت و تصمیم گیریم تأثیر گذاشت؟ (برای تصمیمات گروهی)
- با توجه به سوالات بالا چه چیزهایی یاد گرفتم؟
- چگونه می توانم آموخته هایم را در موقعیت های آینده به کار ببرم ؟
- چگونه می توانم از تاثیر سوگیری هایم بر تصمیم گیری های آینده ام، جلوگیری کنم؟
2. دیدگاه های خارجی
مطالعات نشان می‌دهد که وقتی با افراد حرفه ای صحبت میکنید (مانند کوچ/ منتور/مشاور و غیره)، تصمیمات بهتری می‌گیرید. چون با نقاط کور خود ( سوگیرهای شناختی، انحرافات فکری و خطاهای خود) مواجه می شوید و نظرات خود را به چالش می کشید و نگاهی جدید تر، خلاق تر وموثرتر پیدا میکنید.
3. دیدگاه های خود را به چالش بکشید
هنگام تصمیم گیری، سعی کنید نقاط قابل بهبود خود را شناسایی کنید، صرف نظر از اینکه این نقاط قابل بهبود چقدر کوچک، بعید یا بی اهمیت به نظر می رسند، سعی کنید آن ها را کشف کنید.
4. تحت فشار تصمیم نگیرید.
شاید باورتان نشود ولی، در حقیقت، موارد بسیار کمی وجود دارد که نیاز به تصمیم گیری فوری داشته باشد! اکثر تصمیمات فقط در ظاهر، فوری به نظر می رسند!
بنابراین یک راه موثر برای محافظت از خود در برابر سوگیری های شناختی، اجتناب از تصمیم گیری تحت فشار زمان و تصمیمات به ظاهر فوریست.
چند نکته برای بهبود کیفیت تصمیم گیری :
- زمان لازم را برای نشخوار فکری یا نگرانی خود اختصاص دهید، (دفترچه نگرانی).
- هزینه و سود تصمیم خود را فهرست کنید.
- با فرد متخصص مثل کوچ/منتور/مشاور صحبت کنید ( به یاد داشته باشید که مشورت با دوستان به دلیل سوگیری های شناختی ، فرافکنی ها و سایر موانع ممکن است اثر منفی روی تصمیم شما داشته باشد).
- سعی کنید در استدلال خود، نقص پیدا کنید، (درگیر سوگیری تایید نشوید).
5 کتاب مرتبط با سوگیری‌های شناختی
1- کتاب تفکر، سریع و آهسته نوشته ی دنیل کانمن (2011).
در این کتاب، دنیل کانمن (برنده ی جایزه ی نوبل) دو بخش مهم ذهنی (تفکر سریع و احساسی و تفکر آهسته و منطقی) را که روی تفکر و تصمیم گیریتان به شدت اثرگذار است، توضیح می دهد تا به کمک شناخت و یادگیری روش های کاربردی مدیریت آن ها، خطاهای فکری خود را کاهش دهید و تصمیمات بهتری بگیرید.
2- کتاب بازی بخت نوشته ی، لئونارد ملودینو (2009).
این کتاب به این موضوع می‌پردازد که چگونه انسان‌ها درباره تأثیر تصادف بر تصمیم‌گیری ها به اشتباه قضاوت می‌کنند. او نشان می‌دهد ساختار مغز چگونه در تحلیل مسائل مربوط به احتمالات و شانس، به آسانی در دام توهم فهم گرفتار میشود.
3- کتاب نابخردی های پیش بینی پذیر نوشته دن آریلی (2008)
کتابی در مورد اینکه چگونه رفتار ما اغلب توسط فرآیندهای فکری به ظاهر تصادفی و غیرمنطقی اداره می شود.
از مجموعه ی عالی 5 کتاب نسیم طالب نیز، دو کتاب زیر پیشنهاد می شود:
4- فریب خورده تصادف نوشته ی نسیم طالب (2005)
فریب خورده تصادف در مورد نقش شانس و مفاهیمی مثل تصادف و احتمالات است که به اشتباه به عنوان مهارت فرد برداشت میشود و قضاوت های شما را تحریف می کند.
5- قو سیاه نوشته ی نسیم طالب (2007)
کتاب قو سیاه نیز در باره ی توضیح عملکرد ها و رفتارهای نادرست هنگام مواجه با قوی سیاه و تقویت پیش بینی موارد غیر قابل پیش بینی می پردازد.
در کل مجموعه کتاب های نسیم طالب، جنبه های مختلف عدم قطعیت را مورد بحث قرار می دهد.
سخنرانی های تد تاک مرتبط با سوگیری های شناختی
اگر می‌خواهید در مورد سوگیری‌های شناختی بیشتر بیاموزید، این تدتاک ها را ببینید:
1- آیا ما در کنترل تصمیمات خود هستیم؟ - دن آریلی
Are We in Control of Our Own Decisions? – Dan Ariely
Confirmation Bias – Nassor Al Hilal
Confirmation Bias in 5 Minutes – Julia Galef
4- چگونه از تعصبات خود پیشی بگیرید؟
How to Outsmart Your Own Unconscious Bias – Valerie Alexander
5- واکاوی سوگیری هایی که باور هایمان را شکل میدهند
Unpacking the biases that shape our beliefs – Mike Hartmann
سخن پایانی:
انواع مختلفی از سوگیری های شناختی وجود دارد و همه ما قربانی یک یا چند مورد هستیم. با این حال، آگاهی از تعصبات و نحوه تأثیر آنها بر رفتار، تفکر و تصمیمات، اولین گام برای مدیریت آنهاست.
رفرنس های به کار رفته در مقاله:
- Alicia Nortje, Ph.D. https://positivepsychology.com/cognitive-biases/#activities
- Anthony, A. S. (2004). Gender bias and discrimination in nursing education: Can we change it? Nurse Educator, 29(3), 121–125.
- Ariely, D. (2008). Predictably irrational. Harper Perennial.
- Ayton, P., & Fischer, I. (2004). The hot hand fallacy and the gambler’s fallacy: Two faces of subjective randomness? Memory & Cognition, 32(8), 1369–1378.
- Beard, C., Sawyer, A. T., & Hofmann, S. G. (2012). Efficacy of attention bias modification using threat and appetitive stimuli: A meta-analytic review. Behavior Therapy, 43(4), 724–740.
- Caputo, A. (2016). Overcoming judgmental biases in negotiations: A scenario-based survey analysis on third party direct intervention. Journal of Business Research, 69(10), 4304–4312.
- Clotfelter, C. T., & Cook, P. J. (1993). The “gambler’s fallacy” in lottery play. Management Science, 39(12), 1521–1525.
نظرات (0)
در این قسمت نظر خود را با ما در اشتراک بگذارید