استراتژی های حل مسئله

استراتژی های حل مسئله

در دنیای پر سرعت و پیچیده امروزی، مهارت های حل مسئله بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد. شما دائما با مسائل مختلف شخصی، روابط و کسب وکار رو به رو میشوید که توانمندی شما در حل آن ها تعیین کننده کیفیت زندگیتان می شود. با این حال، حل موثر مسائل همیشه آسان نیست. چون مستلزم ترکیبی از تفکر تحلیلی و خلاق، مهارت های ارتباطی قوی و تمایل به ریسک کردن و امتحان رویکردهای جدید است. در این مقاله، برخی از استراتژی های حل مسئله و موانع آن ها بررسی خواهد شد که به ارتقا دانش شما برای حل مسئله کمک میکند.

 

حل مسئله چیست؟

در علوم شناختی، اصطلاح «حل مسئله» به فرآیند ذهنی اطلاق می شود که افراد برای کشف، تجزیه و تحلیل و حل مسائل انجام می دهند.در واقع، مسئله، زمانی وجود دارد که هدفی وجود داشته باشد که بخواهید به آن برسید، اما فرآیندی که طی آن به هدف دست خواهید یافت برای شما آشکار نیست.

 

بطور مثال، شاید بخواهید رابطه بهتری با همسرتان داشته باشید اما مطمئن نیستید که چگونه  میتوانید رابطه تان را بهبود ببخشید. یا می خواهید یک کسب و کار راه اندازی کنید اما مطمئن نیستید چه اقداماتی را بهتر است، انجام دهید.در این مواقع، حل مسئله به شما کمک می کند تا بفهمید چگونه به این خواسته ها برسید.

 

مقاله مرتبط: حل مسئله

فرآیند حل مسئله شامل موارد مختلفیست که قبلا در مقاله ی #حل مسئله، به آن پرداخته ایم. همانطور که می دانید مهم ترین قدم حل مسئله، در ابتدا تعریف واضح مسئله است. اگرچه این ممکن است بدیهی به نظر برسد، اما همیشه آسان نیست. اغلب، افراد به جای تعریف علت های اصلی ایجاد شدن مسئله ، روی علائم و نشانه های بیرونی تمرکز می‌کنند که می‌تواند منجر به راه‌حل‌های ناکارآمد شود. برای تعریف موثر یک مسئله، مهم است که یک قدم به عقب بردارید و به تصویر بزرگ تر  نگاه کنید. و سوالاتی مانند موارد زیر بپرسید.

  •  علت اصلی مسئله چیست؟
  • چه عواملی باعث ایجاد مسئله می شود؟

 هنگامی که مسئله به وضوح تعریف شد، شناسایی راه حل های بالقوه آسان تر می شود. دقت کنید که بسیار مهم است که قبل از اینکه به سراغ حل کردن مسئله بروید، ابتدا ماهیت دقیق خود مسئله را درک کنید. اگر درک شما از موضوع اشتباه باشد، تلاش شما برای حل آن نیز نادرست یا ناقص خواهد بود.

 

فرآیندهای ذهنی حل مسئله

چندین فرآیند ذهنی در حین حل مسئله در کار هستند که برخی از آنها عبارتند از:

  • تشخیص ادراکی مسئله.
  • نمایش مسئله در حافظه.
  • در نظر گرفتن اطلاعات مرتبطی که برای مسئله کاربرد دارد.
  • شناسایی جنبه های مختلف مسئله.
  • برچسب زدن و تشریح مسئله.

 

استراتژی های حل مسئله

راه های زیادی برای حل یک مسئله وجود دارد که در ادامه به معرفی برخی از آن ها می پردازیم.

 

1- الگوریتم ها

الگوریتم یک روش گام به گام است که با پیروی از قوانین معینی یک راه حل تولید می کند. الگوریتم ها معمولاً در ریاضیات برای حل مسائل استفاده می شوند. اما از آنها در زمینه های دیگر نیز استفاده می شود. بطور مثال، در روانشناسی، الگوریتم ها را می توان برای کمک به شناسایی افرادی که  بیشتر در معرض خطر مسائل سلامت روان هستند، استفاده کرد. مثلا، تحقیقات نشان می‌دهد که الگوریتم‌های خاصی، میتواند کمک کنند کودکانی را که در معرض خطر خودکشی یا خودآزاری هستند شناسایی کنند.

 

مزیت و عیب این روش چیست؟  پاسخ دقیق را تضمین می کند. با این حال، الگوریتم ها همیشه بهترین رویکرد برای حل مسئله نیستند، چون تشخیص و طراحی فرآیند، می تواند فوق العاده وقت گیر باشد.

 

 

2- مسیر اکتشافی

مسیر های اکتشافی، شبیه به راه های میانبر هستند که افراد می توانند برای حل  کردن سریع یک مسئله استفاده کنند. این رویکرد به شما کمک می کند، مسائل پیچیده را ساده کنید و تعداد کل راه حل های ممکن را به تعداد کمتر و قابل مدیریت تر تغییر دهید.

 

برای مثال، اگر متوجه شدید که در یک ترافیک قرار خواهید گرفت، ممکن است به سرعت مسیرهای دیگری را در نظر بگیرید و از یک راه برای حرکت مجدد استفاده کنید. یا هنگام خرید خودروی جدید، ممکن است به تجربه قبلی خود فکر کنید که توانستید از فروشنده تخفیف بگیرید و سپس  سریعا در این موقعیت نیز از همان تاکتیک های گذشته تان استفاده کنید.

 

نکته:  اگرچه استراتژی مسیر اکتشافی، میتواند هنگام رویارویی با مسائل کوچک، مفید و سریع باشد، اما برای همه مسائل نباید از این رویکرد میانبر استفاده کرد، چون مانع یافتن راهکارهای موثر و خلاق میشود.

 

3- آزمایش و خطا

رویکرد آزمون و خطا برای حل مسئله شامل آزمایش کردن تعدادی از راه حل های بالقوه برای یک موضوع خاص و سپس حذف راه حل هایی است که کار نمی کنند.  برای مثال، اگر مطمئن نیستید که یک پیراهن آبی بخرید یا سبز، ممکن است قبل از تصمیم گیری در مورد خرید، تمام آن ها را امتحان کنید.

 

نکته: اگر تعداد محدودی راه حل در دسترس دارید، این کار می تواند یک استراتژی خوب برای استفاده باشد. اما اگر گزینه‌های مختلف زیادی وجود دارد،  ابتدا محدود کردن گزینه‌های پیش رو  با استفاده ازسایر  تکنیک های حل مسئله موثر تر است.

 

4- بینش / شهود / بصیرت

در برخی موارد، راه حل یک مسئله می تواند به عنوان یک بینش ناگهانی ظاهر شود. شبیه به یک جرقه ی ناگهانی در ذهن. در یک آن،  یک راه حل به ذهنتان خطور می کند.

 

بینش زمانی ممکن است رخ دهد که مسئله پیش روی شما مشابه مسئله ای باشد که در گذشته با آن برخورد کرده اید. اگرچه، ممکن است آنچه را که در حال رخ دادن است تشخیص ندهید، زیرا فرآیندهای ذهنی زیربنایی، که منجر به بینش می شود، اغلب خارج از آگاهیِ آگاهانه ی شما اتفاق می افتد.

 

تحقیقات نشان می‌دهد که بینش بیشتر در زمان‌هایی که تنها هستید و دارید کاری دیگری انجام می دهید، رخ می‌دهد. مانند زمانی که خودتان به پیاده‌روی می‌روید، زمانی که به حمام می‌روید، در حال ظرف شستن هستید و غیره.

 

برای تقویت بینش خود، تجربیات متنوع و جدید را امتحان کنید و ارتباطات خود با افراد مختلف را گسترش دهید و حل کردن مسائل مختلف را تمرین کنید.

 

نحوه به کارگیری استراتژی های حل مسئله در زندگی واقعی

برای حل مسئله ، می توانیداز  یک یا تلفیق چند استراتژی، برای یافتن راه حل موثر استفاده کنید. در ادامه چند نمونه از روش های پیاده سازی استراتژی های حل مسئله در زندگی  آمده است:

 

1- فلوچارت تهیه کنید.

  می‌توانید با تهیه کردن فلوچارت از هر راه‌حل بالقوه، پیامدهای آن ها و آنچه بعداً اتفاق می‌افتد، از رویکرد الگوریتمی برای حل مسئله استفاده کنید.

 

2- تجربیات گذشته خود را به یاد بیاورید.

هنگامی که یک مسئله باید نسبتاً سریع حل شود،  استراتژی مسیر اکتشافی بسیار موثر است.  

در این وضعیت به زمانی فکر کنید که قبلا با مسئله مشابهی مواجه شدید و به طور موثر آن را حل کرده اید، سپس با کمک دانش و تجربه خود، بهترین گزینه ممکن را انتخاب کنید.

 

3- شروع به امتحان راه حل های بالقوه کنید.

اگر گزینه های شما محدود است، آنها را یکی یکی امتحان کنید تا ببینید کدام راه حل برای رسیدن به هدف مورد نظر شما بهترین گزینه است.

 

 

4- زمانی را صرف تنهایی کنید.

 به کارهای مثل پیاده روی در طبیعت بپردازید.

 

موانع حل مسئله

در فرآیند حل مسئله، موانعی وجود دارد که می تواند در توانایی شما برای حل سریع و کارآمد  مسئله اختلال ایجاد کند.  برخی از این موانع عبارتند از:

 

1- پیش فرض های شما:

 هنگام برخورد با یک مسئله، افراد می‌توانند به دلیل داشتن پیش فرض، محدودیت های مختلفی را ببیند که شاید در واقعیت وجود ندارد و به همین دلیل،برخی از گزینه های بالقوه را نبینند یا امتحان نکنند.

 

2- تثبیت کارکرد Functional fixedness:

 این اصطلاح  نوعی تعصب شناختی است که مانع از تفکر خلاق شما میشود و باعث میشود که فقط به شیوه های معمول گذشته به مسائل نگاه کنید. مانند اسیر ماندن در یک جعبه ی فکری.

 

3- اطلاعات نامربوط یا گمراه کننده:

هنگام تلاش برای حل یک مسئله، مهم است که بین اطلاعات مرتبط با موضوع و داده های نامربوط که می توانند به راه حل های معیوب منجر شوند، تمایز قائل شوید. هرچه مسئله پیچیده تر باشد، احتمال تمرکز بر اطلاعات گمراه کننده یا نامربوط بیشتر است.

 

4- مجموعه ذهنی:

 مجموعه ذهنی تمایلی به استفاده از راه‌حل‌هایی است که در گذشته مؤثر بوده‌اند، نه در زمان حال، مجموعه ذهنی  به دنبال ایده‌های جایگزین نمی گردد که می تواند منجر به عدم انعطاف شود و یافتن راه حل های موثر  را دشوارتر می کند.

 

سوالاتی برای مدیریت موانع در حل مسئله:

  • آیا مسئله ای را که سعی در حل آن دارید به وضوح تعریف کرده اید؟
  • جزئیات و عوامل خاص درگیر در این مسئله چیست؟
  • آیا همه علل و پیامدهای احتمالی مسئله را در نظر گرفته اید؟
  •  راه حل ها و نتایج بالقوه چیست؟
  • آیا فرضیات یا سوگیری هایی وجود دارد که ممکن است توانایی شما را برای دیدن عینی مسئله محدود کند؟
  •  چگونه می توانید این فرضیات را به چالش بکشید و دیدگاه خود را گسترش دهید؟
  • آیا عوامل احساسی یا شخصی وجود دارد که بر توانایی شما برای حل مسئله تأثیر بگذارد؟
  •  چگونه می توانید این احساسات را مدیریت کنید و روی یافتن راه حل متمرکز بمانید؟
  • آیا موانع عملی یا لجستیکی وجود دارد که ممکن است شما را از اجرای یک راه حل باز دارد؟
  •  چگونه می توانید بر این موانع غلبه کنید یا راه حل های جایگزین پیدا کنید؟
  • آیا دیدگاه ها و نظرات دیگران را که ممکن است دیدگاه یا تخصص متفاوتی داشته باشند، در نظر گرفته اید؟
  • چگونه می توانید بازخورد آنها را در رویکرد حل مسئله خود استفاده کنید؟
  • آیا حاضرید ریسک های حساب شده را بپذیرید و رویکردهای جدیدی را برای حل مسئله امتحان کنید؟
  • چگونه می توانید در یافتن راه حل با انگیزه و پایدار بمانید؟
  • آیا اثربخشی رویکرد حل مسئله خود را ارزیابی کرده اید و در صورت نیاز تنظیماتی را انجام داده اید؟
  •  چگونه می توانید به طور مداوم مهارت ها و استراتژی های حل مسئله خود را بهبود بخشید؟

 

هنگام حل مسئله فراموش نکنید که:

برای حل مسئله تصمیم بگیرید.

به خودتان متعهد شوید که مراحل لازم برای یافتن راه حل را طی خواهید کرد.

 

به دنبال درک کامل موضوع باشید.

 مسئله ای که با آن روبرو هستید را تجزیه و تحلیل کنید و از همه طرف به آن نگاه کنید. به عنوان مثال، اگر مسئله شما مربوط به رابطه است، از خود بپرسید که طرف مقابل چگونه ممکن است موضوع را تفسیر کند. همچنین ممکن است در نظر بگیرید که چگونه اقدامات شما ممکن است به وضعیت کمک کند.

 

گزینه های بالقوه را بررسی کنید.

 با استفاده از استراتژی های حل مسئله ، راه حل های بالقوه را بررسی کنید. فهرستی از گزینه ها تهیه کنید، سپس هر کدام از راه حل ها را جداگانه در نظر بگیرید. بررسی کنید که مزایا و معایب راه حل های مختلف چیست؟ برای انجام دادن راه حل، چه کارهایی را  باید انجام دهید؟ چه هزینه های را باید صرف کنید؟

 

سخن پایانی:

حل مسئله از مهارت های مهم در زندگی شخصی، روابط و کسب و کار می باشد. برای ارتفای کیفیت زندگی خود، تقویت این مهارت مهم را فراموش نکنید.

 

 

رفرنس:

 https://www.verywellmind.com/problem-solving-2795008#:~:text=Problem%2DSolving%20Mental%20Processes&text=Perceptually%20recognizing%20the%20problem,different%20aspects%20of%20the%20problem

1.       Sarathy V. Real world problem-solvingFront Hum Neurosci. 2018;12:261. doi:10.3389/fnhum.2018.00261

2.      Dunbar K. Problem solvingA Companion to Cognitive Science. 2017. doi:10.1002/9781405164535.ch20

3.      Stewart SL, Celebre A, Hirdes JP, Poss JW. Risk of suicide and self-harm in kids: The development of an algorithm to identify high-risk individuals within the children's mental health systemChild Psychiat Human Develop. 2020;51:913-924. doi:10.1007/s10578-020-00968-9

4.      Rosenbusch H, Soldner F, Evans AM, Zeelenberg M. Supervised machine learning methods in psychology: A practical introduction with annotated R codeSoc Personal Psychol Compass. 2021;15(2):e12579. doi:10.1111/spc3.12579

5.      Mishra S. Decision-making under risk: Integrating perspectives from biology, economics, and psychologyPersonal Soc Psychol Rev. 2014;18(3):280-307. doi:10.1177/1088868314530517

6.      Csikszentmihalyi M, Sawyer K. Creative insight: The social dimension of a solitary moment. In: The Systems Model of Creativity. 2015:73-98. doi:10.1007/978-94-017-9085-7_7

7.      Chrysikou EG, Motyka K, Nigro C, Yang SI, Thompson-Schill SL. Functional fixedness in creative thinking tasks depends on stimulus modalityPsychol Aesthet Creat Arts. 2016;10(4):425‐435. doi:10.1037/aca0000050

8.      Huang F, Tang S, Hu Z. Unconditional perseveration of the short-term mental set in chunk decompositionFront Psychol. 2018;9:2568. doi:10.3389/fpsyg.2018.02568

9.      National Alliance on Mental Illness. Warning signs and symptoms.

 

 


نظرات (0)

در این قسمت نظر خود را با ما در اشتراک بگذارید